جاذبه هاي گردشگري قشم - جزيره قشم به دليل پيشينه تاريخي خود که حتي قبل از ميلاد مسيح(ع) نيز آباد و داراي جمعيت قابل توجه و مرکز حکومت جزاير و بنادر خليج فارس بوده است. در هر گوشه و کنار قشم آثاري از گذشته يافت مى‌شود که در آن ميان وجود گورستان‌هاى قديمى‌در کنار منزلگاه‌هاى متروکه، قلعه‌ها، حصار و برج‌ها در کناره‌هاى سواحل و جاي جاي‌اين جزيره زيبا حکايت از سکونت گذشتگان و چگونگي زندگي با طرز تفکر و فعاليت‌هاى سياسي، نظامي، اقتصادي و شرح حال زندگي اشخاص برجسته دارد.
در خود شهر قشم چندين گورستان داير و متروکه از قديم وجود دارد که مهم‌ترين آنها عبارتند از گورستان‌هاى:
محله چاه بهار، سيد مظفر، کوهي، زير کوه (محله زيرانگي)، محله مخابرات (گورفرنگي) محله مسني، سرکوه کولغان و همچنين، در روستاهايي چون کوشه، توريان، لافت، تم سنيتي، جي‌جيان و گربدان نيز گورستان و قبرهاي با قدمت زياد وجود دارند.
به منظور آشنايي و آگاهي دوستداران فرهنگ و تمدن قشم به ذکر مکان‌ها، سنگ نبشته‌ها، آثار و علائم و قدمت کتيبه‌هاى نصب شده بر روي قبرها و يادآوري نام شخصيت‌هاى شناخته شده مى‌پردازيم
روستاي کوشه:
در روستاي کوشه يک قبرستان قديمى وجود دارد که آرامگاه بسياري از بزرگان و علماي جزيره است. علاوه بر آن، در اين روستا مقبره مخروبه شيخ برخ (BOURKH) و نيز مسجد قديمى و معروف ”برخ“ وجود دارد که مى‌گويند بر روي آتشکده زرتشتيان بنا شده و در سال 244 هجري قمري (برابر سال 838 ميلادي) تعمير شده است. به اين ترتيب، از سال 838 ميلادي تاکنون زماني نزديک به 12 قرن است که اين مسجد تعمير شده است.
در اطراف مسجد برخ قبرهايي با اشکال مختلف و زيبايي‌هاى متنوع قديمى با قالب‌هاى استوانه‌اى سنگي و به شکل قايق (زورق) بادباني قديمى وجود که نوشته‌هاى کنده شده بر سطح سنگ‌هاى اين قبرها حکايت از وجود مسلمانان در آن منطقه مى‌نمايد و کلمات و الفاظ معنوي با درود بر دوازده امام عليهم صلوات الله اجمعين يا نوشته‌هاى صلي علي امام باقر(ع) و صلي علي امام جعفرالصادق(ع) و صلي علي امام‌التقي(ع) و صلي علي امام زين‌العابدين که در دو طرف سنگ استوانه‌اى که بر روي قبر قرار داده شده کنده‌کاري شده است و هنوز با گذشت زمان و تأثيرات عوامل فرسايشي صحيح و سالم بر جاي مانده است.
همچنين نقش‌ها و نوشته‌هاى ترسيمى يا طراحي شده به نام خداوند متعال و به نام امام علي(ع) به صورت درهم در طرحي منظم بر روي اين سنگ طراحي شده است که شماي آن به شکل زيبا و جذاب که از يک سمت الله و از جهتي ديگر علي خوانده مى‌شود، فکر هر مسلماني را به خود مشغول مى‌کند. همچنين، نقش‌ها و نوشته‌ها و شکل‌هاى ترسيمى و طراحي شده به نام خداوند متعال و به نام امامان و اهل بيت
همگي حکايت از اتحاد و شناخت مسلمانان شيعه و سني در داشتن اعتقادات مشترک نسبت به اهل بيت رسول گرامى اسلام و تمامى امامان دارد و از آن برهه زمان تاکنون در اين جزيره اين اعتقادات مستحکم است و طرح‌هايي که به صورت درهم در طرحي منظم با چند بعدي ساختن آن در ذهن بر روي سنگ قبور هست موجب آرامش روحي و نشاط هر بيننده مى‌شود.
بر بعضي ديگر از سنگ‌هاى اين قبور نيز صفات خداوند متعال نظير: حليم، غفور، رحيم و اسماالحسني ديگر و همچنين عبارات گهربار لااله‌الاالله محمدرسول‌الله و آياتي از قرآن بر آن نوشته شده است.
اين گورستان و مسجد و مقبره معروف و بسيار قديمى (شيخ برخ) که ساختمان اوليه آن را به قرن اول هجري نسبت مى‌دهند، در روستاي کوشه قشم که در حدود 40 کيلومتري غرب قشم واقع شده است قرار دارد.
در اطراف مسجد و مقبره معروف و بسيار قديمى (شيخ برخ) که ساختمان اوليه آن را به قرن اول هجري نسبت مى‌دهند، در روستاي کوشه قشم که در حدود 40 کيلومتري غرب قشم واقع شده است قرار دارد.
در اطراف مسجد و مقبره، گورستان وسيعي قرار دارد که هنوز اهالي جزيره درگذشتگان خود را به آنجا تشييع و دفن مى‌نمايند.
در گورستان روستاي کوشه قبرهاي بسياري با قدمت فراوان ـ بيش از هزار سال ـ ديده مى‌شود که کنده‌کاري‌هاى روي سنگ‌ها و تشابه و يکنواختي از نظر دست خط عربي و کوفي و نوع تراش سنگ‌ها و اعتقادات ديني که از نوشتار آنان بر سنگ‌هاى قبور مشخص است حکايت از زمان فتح جزيره به دست اميران رسول گرامى اسلام در عهد خود حضرت رسالت پناه صلي الله عليه و آله و سلم دارد.
در اين گورستان نيز دو تن از علماي بزرگوار و فاضل از خاندان کمال که اجداد آنان به نامهاى سعيد، نورالدين، علي و احمد در اطراف روستاي کردواي قشم مدفون‌اند. در اين قبرستان با قدمت نزديک به دويست سال که پدر و پسر و از بنيانگذاران مدرسه علوم دينيه روستاي بند حاجعلي هستند مدفون گرديده و بر لوح سنگي ضمن وصف شايستگي‌ها و صفات نيکوي آنان به عنوان عالمى برجسته و دانا به مسائل ديني و ارشادکننده مسلمين و سبقت گرفته‌اى نمونه در تقوا به ذکر تاريخ وفات آن پرداخته شده است.
در گورستان کوشه وجود قبوري که سنگ‌هاى استوانه‌اى کنده‌کاري (توخالي) با نوشته‌هاى قراني (آيه الکرسي) و در دو طرف آن با طرح‌هايي از گل و ستاره و حاشيه چيني زيبا و با طرح‌هاى درهم به نام خداوند متعال و حضرت و امام علي(ع) و نام مبارک امامان با قدمت بيش از هزار سال تاکنون در‌اين روستا پابرجا مى‌باشد و قبوري نيز شبيه آن در روستاي گربدان با قدمت 600 ساله و در روستاهاي همجوار توريان، تم سنيتي، رمکان، جي‌جيان ـ همگي برخوردار از يک نوع خط و نوع جنس سنگ بوده و حکايت از وجود گروهي از حجاران (سنگ‌تراشان) معروف در زمان ورود فرماندهان رسول اکرم (ص) به جزيره داشته که در محل مسجد برخ آتشکده زرتشتيان وجود داشته است.
آنچه امروزه در کتاب خليج فارس و نوشته‌هاى داخل مسجد که بر لوح‌ها و کتيبه‌هاى مانده است حکايت از فتح جزيره در خلال سال‌هاى هشتم و نهم به امر رسول خدا(ص) به دست عمروبن العاص ثقفي استاندار بحرين و يا به نوشته عالم فاضل و سرشناس مدير و مدرس علوم دينيه صالحيه رمکان جناب‌الشيخ محمد شريف صالحي رمکاني رحمت‌الله عليه که در نتيجه تحقيقات و مطالعات بيشتر کتب ديني از جمله کتاب مروج‌الذهب فتح جزيره را به عهد رسول‌الله مربوط دانسته و تخريب آتشکده زرتشتيان در روستاي کوشه و ساخت مسجد را توسط امير و فرستاده پيامبر (ص) به نام عمروبن‌العاص مى‌داند
و به دنبال آن با ورود اصحاب رسول خدا و صالحان و شايستگان به اين جزيره نور اسلام تا دورترين روستا‌ها و سواحل و بنادر قشم تابيدن گرفت و همه زواياي تاريک را روشن نمود و در طول ساليان بعد مساجد ديگري نيز براي پرستش خدواند يکتا به جاي معابد و زيارتگاه‌هايي همچون مهر، ميترا، و ناهيد در‌اين جزيره ساخته شد و آثار و اديان گذشته در طي قرن‌هاى متمادي زدوده و يا به صورت قدمگاه‌هاى پراکنده با نامهاى اسلامى درآمد.
لازم به يادآوري است که لوحي توسط شيخ محمد شريف صالحي رمکاني عالم فاضل و مدير و مدرس مدرسه صالحيه رمکان رحمت‌الله که ترجمه‌اى از کتاب مروج‌الذهب به تاريخ سال 1382 محرم‌الحرام مى‌باشد، در مسجد برخ در روستاي کوشه و مدرسه رمکان و همچنين بنا به اظهار فرزند محترم وي جناب احمد امين صالحي رمکاني که جانشين پدر بزرگوارشان مى‌باشد اين لوح درموزه سعدآباد تهران نيز در معرض ديد عموم قرار دارد
شرح اين لوح که به قلم جناب شيخ صالحي تحرير يافته چنين است:
(فصلي مختصر پيرامون جزيره قشم و بدو افتتاح اين جزيره) سياح کبير و مورخ شهير ابوالحسن علي‌بن‌الحسين مسعودي که از فرزندان عبدالله بن‌مسعود رضي‌الله صحابي بزرگ رسول خدا(ص) مى‌باشد در کتاب معروف خود به نام مروج‌الذهب که در حدود سنه 330 هجري قمري چيزي در حدود 1093 سال قبل در قسم جغرافيا در جلد اول صفحه 91 تأليف يافته آنجا که از خليج فارس و بحر فارس سخن مى‌گويد راجع به‌اين جزيره چنين مى‌نگارد:
”در‌اين خليج بعد از جزيره اولي جزيره‌اى است به نام جزيره لافت که به جزيره بني کوان معروف است. اين جزيره به دست عمرو بن‌العاص رضي‌الله عنه فتح شده و مسجد او تا اين وقت (يعني زمان مؤلف) در آن موجود است و در اين جزيره بسياري از مردم ساکنند و قريه‌ها و آبادي‌هاى متصل دارد و نزديک‌اين جزيره جزيره‌اى است به نام هيجان (يا هنگام فعلي) و از اين جزيره ارباب کشتي‌ها آب را حمل مى‌کنند.“
و نيز در کتاب سيرت و غزوات رسول اکرم صلي‌الله عليه و اله سلم آمده که رسول خدا(ص) در سال هشتم هجرت يعني بعد از فتح مکه نامهاى به عنوان پادشاه عمان که در آن زمان شهر (دبا) عاصمه و پايتخت عمان بود نوشت و به همراه عمروبن‌العاص فرستاد تا او را به دين اسلام دعوت کند. عمربن‌العاص آمده و نامه و سفارش رسول اکرم(ص) رسانيد. پادشاه پس از مکثي و مشورتي اسلام را پذيرفت و به احکام خداي عزوجل و رسول خدا صلي الله عليه و آله گردن نهاده و صدقات و زکات قلمرو خود به عمربن‌العاص تسليم نمود و باز در کتب سيرت آمده که رسول اکرم (ص) در سال نهم عمربن‌العاص را بر عمان و سرزمين مفتوحه به دست وي فرمانروا و او را عامل خود گردانيده است و او تا زمان رحلت رسول اکرم(ص) که دو سال بعد واقع گرديده در آن ديار بوده است.
از اين تحقيقات و تقارير به خوبي واضح است که فتح جزيره قشم در خلال سال هشتم و يا نهم هجري بود که فرستاده پيامبر در اين منطقه حاکم بوده است و آنچه در بالا از مسعودي نقل شده مويد‌اين است و کاملا با واقعيت منطبق مى‌باشد به آنچه ياقوت حموي در کتاب معجم‌البلدان نوشته و فتح جزيره را به دست عثمان بن ابي‌العاص ثقفي نسبت داده است.
بنابراين، جزيره قشم کنوني يا کشم سابق و يا جزيره بني کاوان و لافت اسبق زماني به دين اسلام مشرف شده که خود صاحب رسالت صلي الله عليه و آله در قيد حيات بوده است و مى‌توان حدس زد که مسجد کوشه (مسجد برخ) که از لوحه آن به خوبي واضح است که در سال 244 هجري تجديد بنا يافته و مسجدي را که مسعودي بدان اشاره کرده همان مسجد عمروبن‌العاص(رض) مى‌باشد چه تجديد بنا پس از تاسيس است اگرچه‌اين حدس نمى‌تواند و در تعيين خود مسجد عمروبن‌العاص قاطعيت داشته باشد.
گورستان‌هاى محلات قشم
1 ـ قبرستان سيد مظفر:
ابتدا در مرکز شهر قشم وجود داشت. بعد از خيابان کشي و ساختمان مدرسه، به نقل از آقاي نوربخش نويسنده کتاب خليج فارس، قبرستان سيد مظفر تسطيح شده و قسمتي جزء خيابان و پياده‌رو و بقيه هم در حياط و زير بناي مدرسه قرار گرفت و امروز آنچه مى‌بينيم در محل قدمگاه در بهشت زهرا زيارتگاهي گنبدي شکل است که با همت سازمان منطقه آزاد قشم و معتمد ين شيعه تجديد بنا شده است.
2 ـ قبرستان گور فرنگي:
که در جنوب خور کولغان قشم قرار دارد و در روزگاران پيش مدفن انگليسي‌ها و پرتغالي‌هاى ساکن جزيره بوده است که جسد ويليام بافين دريانورد و کاشف معروف و دو نفر ديگر از سربازان انگليسي که در سال 1031 ه. ق در جنگ بين سپاه امامقلي و فرمانده معروف شده است در‌اين مکان مدفون است. اين گورستان قدمتي 392 ساله دارد.
3 ـ گورستان محله مسني (Mesiny):
سالخوردگان قشم قدمت اين گورستان را بين 400 تا 500 سال مى‌دانند. در گورستان مسني قبور مردان معروفي چون شيخ حاج رمضان که قبرش جلوي خانه حاج عبدالفاتح کريمى قرار دارد و مردم به زيارت آن مى‌روند فاتحه مى‌خوانند و نذر مى‌کنند و بخور مى‌سوزانند و روي قبر نقل و بادام مى‌ريزند وجود دارد.
از قبور معروف ديگر در‌اين گورستان قبر شيخ قاسم اسنوي است. مى‌گويند او مردي فقيه و حافظ قرآن بود. مردم سرقبرش مى‌روند و فاتحه مى‌خوانند.
4 ـ گورستان کولغان:
اين گورستان در خارج از شهر قشم و بر سر راه درگهان و روي کوه معروف به کولغان قرار گرفته است. در بالاي تپه‌هاى کولغان، آثار خانه و معبد و برج و غيره وجود داشته است که همه بر اثر باران و تابش آفتاب و نيز دستبرد به مصالح ساختماني به تدريج از بين رفته است.
5 ـ قبرستان توريان:
در گورستان روستاي توريان قشم نيز يک قبر قديمى‌به شکل قبور روستاهاي کوشه و گربدان و با همان دست خط کوفي و عربي وجود دارد که بر روي‌اين قبر اشعاري در وصف رسول گرامى اسلام(ص) و در مدح امام علي و وصف جواني به شيوه رادمردي حضرت علي(ع) بر روي سنگ قبر کنده‌کاري شده است و در انتهاي سنگ قبر در سمت پاي مرده‌ايه قرآن ـ کل شي‌هالک الاوجهه ـ بر روي سنگ قبر کنده‌کاري شده است که قدمت اين قبر مربوط به زمان همان حجاران (سنگ تراشان) معروف در حدود 1000 سال قبل مى‌باشد.