چَک چَک” يا “چک‌چکو” يکي از زيارتگاه‌هاي مهم زرتشتيان واقع در کوه‎‎هاي اطراف شهرستان اردکان است که هر ساله ايران‌گردان و جهان‎‎گردان بيشماري را راهي اين مکان تاريخي مي‎‎کند.

به گزارش ايسنا، منطقه يزد، جاذبه‌هاي گردشگري استان يزد به بافت تاريخي و اماکن مقدس مذهبي اسلام خلاصه نمي‌شود به نحوي که وجود زيارتگاه‌ها و آتشکده‌هاي زرتشتيان در اقصي نقاط استان، حاکي از همزيستي مسالمت‎‎آميز اديان مختلف در استان دارالعباده يزد است.

محسن ميرجاني، رييس اداره ميراث فرهنگي اردکان در مورد پيشينه تاريخي اين قبيل زيارتگاه‎‎ها در يزد در گفت‎‎وگو با خبرنگار ايسناي منطقه يزد، خاطرنشان کرد: براساس منابع تاريخي بعد از سه مورد شکست قادسيه، نهاوند و جلولا، دولت ساساني به يک باره به سمت فروپاشي پيش مي‌‏‏رود و يزدگرد سوم يا به روايتي يزگرد چهارم، هر روز در حال عقب‎‎نشيني و دست يافتن به مناطق امن‎‎تر براي تجهيز و ساماندهي سپاه يا حفظ جان خود و خانواده‎‎اش بوده است و البته در اين ميان، نوادگان و وابستگان به دربار نيز همراه با موکب شاهي در اين روند همراه بودند.

وي ادامه داد: يکي از مناطقي که به گفته منابع تاريخي به عنوان نقطه‎‎اي امن و دور از دسترس تازيان مورد توجه اين شاهزادگان و نوادگان ساساني قرار مي‎‎گيرد، يزد بوده است. اين استان به واسطه واقع شدن در مرکز ايران و خشکي و سختي آب و هوا و مردمان مسالمت‌ ‏‏جويش، خيلي زود به عنوان يکي از مواضع مهاجرت و پناه گرفتن زرتشتيان، مطرح شده و امروزه اکثر زيارتگاه‎‎هاي زرتشتيان در استان واقع شده است.

ميرجاني در اين باره به مناطق بکري مانند پير سبز چک چک يا پير هريشت که از سه طرف در محاصره و ديده‎‎باني کوه قرار دارد، اشاره و اضافه کرد: موضوع ديگر در اين رابطه، باورهاي موجود درباره افرادي است که اين مکان‎‎ها بدانها منتسب است و واقعيت اين است که تنها مطلب و مقاله جدي در اين خصوص يعني رمزگشايي از اين نوادگان و شاهزادگان ساساني توسط “مري بويس” و در مطالعات ايشان در زيارتگاه پارس بانوي زرجوع انجام شده است. در باور عاميانه، زرتشتيان معتقدند که “نيک‎‎بانو” خواهر “شهربانو” همسر امام زين العابدين(ع) است و از همين رو پيوندهايي نيز ميان مذهب تشيع و دين زرتشتي در طول تاريخ شکل گرفته است.

رييس اداره ميراث فرهنگي اردکان بيان مي‎‎کند: با اين همه همانطور که اشاره شد به واسطه فقدان مطالعات روش‌مند و نبود مستندات کافي مانند فضاهاي استودان يا استخوان‎‎دان و يا دخمه‎‎هايي که حاکي از تدفين و به خاکسپاري اجساد اين افراد است، نمي‏‏‌توان به صورت قاطع در خصوص صحت افراد مورد اشاره براي اين زيارتگاه‏‏‌ها نظر داد.

وي خاطرنشان کرد: موضوع ديگر اينکه ايجاد ابنيه و ساخت و ساز در زيارتگاه‎‎هاي زرتشتي دست کم در اردکان از دوره قاجاريه و دوران ناصر الدين شاه توسط پارسيان هند که زرتشتيان ايراني مقيم شبه قاره بوده‌‏‏اند و با هزينه شخصي آنها انجام شده است و اين فاصله‎‎ي تقريباً زياد زماني بين باورهاي اواخر ساساني تا اواسط دوران قاجاريه خودبخود يک فضاي مبهم و سوال ‏‏انگيز را براي اين مجموعه‏‏‌ها ايجاد مي‎‎کند.

ميرجاني تاکيد کرد: البته در زيارتگاه پير سبز چک چک و در آفاق معبد آن، شواهدي از ايجاد مهرابه و هدايت جريان‌هاي آبي براي تقديس الهه آناهيتا در دسترس است که مي‎‎تواند به دوران‏‏هاي قديمي‎‎تري نسبت به سلسله قاجاريه بازگردد. در مجموع زيارتگاه‎‎هاي زرتشتي در اردکان و استان يزد يکي از شواهد تاريخي مهم و دوران‌ساز در خصوص سير اضمحلال و نابودي ساسانيان و غلبه اعراب مسلمان بر ايران بوده است.

وي تصريح کرد: البته با همه اشاراتي که به اين موضوع شد، به هيچ روي نمي‎‎توان تصويري منطقي و متقن از اين ابنيه به دست داد. در صورتيکه بررسي‏‏هاي ميداني و پژوهش‏‏هاي باستان‏‎‎شناسي به صورت روش‎‎مند و علمي در پيرامون و مناطق هم پيوند اين زيارتگاه‎‎ها صورت گيرد مي‌توان با کشف و استخراج داده‏‎‎هاي مطالعاتي احتمالي به پيش فرض‎‎هاي مستندوار و قابل استناد دست يافت.

ميرجاني معتقد است که استان يزد به واسطه روحيه تساهل و تسامح و زندگي مسالمت امروزي که کليه مذاهب و اديان موجود در اين منطقه داشته‌اند از دير باز يکي از مناطق مورد توجه گروه‎‎ها و اقشار تحت فشار حاکميت‎‎هاي گذشته بوده است.