حيات جانوري جزيره قشم
جاذبه هاي گردشگري قشم - در آب ها و خشکى هاى جهان سه سيستم حياتى از نظر تنوع زيستى از بيشترين تنوع جانورى و گياهى برخوردارند اين سه اکوسيستم عبارتند از جزاير مرجانى و جنگل‌هاى حرا و جنگل‌هاى بارانى در جزيره قشم و آب هاى پيرامونى آن دو اکوسيستم هاى اول و دوم حضور دارند وسعت جنگل هاى حرا در قشم بيش از 200 کيلومترمربع است وسعت جزاير مرجانى در آب هاى پيرامون قشم مشخص نشده اما بر اساس برآوردهاى مقدماتى در اطراف قشم و تنگه هرمز تراکم مرجان ها و تنوع جانورى وابسته به آن بيش از هر جاى ديگر در خليج فارس است.
تنوع جانورى جنگل‌هاى حرا در سراسر جهان و همچنين در ايران به راستى بى‌نظير است. تنوع بى‌مهرگان جنگل‌هاى حرا فراتر از تصور است. در جزيره قشم مهره‌داران اين سيستم حياتى را که نسبت به بى‌مهرگان از درصد ناچيزى برخوردار است کاملاً شناسايى نشده‌اند.
شناسايى مرجان‌ها، برآورد وسعت و پراکنش آنها و شناخت موجودات وابسته به مرجان‌ها در تنگه هرمز و مجاور قشم به سال‌ها کار مداوم دانشمندان کارشناسان متخصص زيست‌شناسى دريايى نيازمند است.
بيش از 50 گونه از نرمتنان دو کفه‌اى، گاستروپودها، سفالوپودها و خارپوستان، خرچنگ و مرجان در سواحل قشم وجود دارد.
اطلاعاتى که در سال‌هاى اخير در زمينه شناخت مهره‌داران خشکى‌زى و بخشى از جانوران بزرگ دريايى آبهاى پيرامون قشم و خشکى‌هاى جزيره جمع‌آورى شده موارد زير را نشان مى‌دهد:
گونه‌هاى شناسايى شده پستانداران قشم عبارتند از 4 گونه خفاش که يک نوع آن خفاش ميوه‌خوار است، خفاش ميوه‌خوار بزرگ‌ترين خفاش کشور بوده و بيشتر از قشم گزارش شده است.
4 گونه جونده، يک نوع خارپشت، يک گونه خرگوش، يک گونه روباه و دو نوع نمسى و يک نوع جبير يا غزال ايرانى نيز در قشم شناسايى شده است.
خزندگان شناسايى شده قشم نيز بسيار متنوع هستند. سه نوع مار و 17 گونه مارمولک و يک نوع دوزيست در قشم شناخته شده‌اند.
در ميان مهره‌داران قشم، پرندگان از بيشترين تنوع برخوردارند. فهرست پرندگان شناسايى شده قشم تا سال گذشته 98 گونه بود اما با شناسايى 75 گونه پرنده ديگر، اين فهرست در حال حاضر به 173 نوع رسيده است. برخى از اين پرندگان از جمله پرندگان نادر کشورمان هستند که شاهين کبود و حواصيل سبز از آن جمله‌اند.
معدود آهوان باقى‌مانده قشم به دشت‌هاى بسيار زيباى فراز کوه‌ها پناه برده‌اند و آخرين روزهاى پرخطر زندگى خود را در آنجام مى‌گذرانند. نسل آهو در جزيره قشم به شدت در خطر انقراض است. از اين جانواران بسيار زيبا و باارزش که در صورت حضور در جزيره، زيبايى خيره‌کننده‌اى به طبيعت آن مى‌بخشد طى سال‌هاى گذشته هيچ‌گونه حفاظتى به عمل نيامده و با اين ثروت‌هاى باارزش جزيره برخورد مناسبى صورت نگرفته است.
ـ دوزيستان و خزندگان جزيره قشم: با توجه به موقعيت جغرافياى جزيره قشم در خليج فارس و به دليل تنوع نواحى اکولوژيک آن و همچنين به دليل وجود زيستگاه‌هاى متنوع نظير:
محيط تالابى جنگل حرا، پهنه‌هاى گلى، تپه ماهورهاى متنوع، مناطق بيابانى، شنزارها، سواحل شنى، مناطق صخره‌اى، مزارع و باغ‌هاى کشاورزى و چمنزارهاى فصلى ـ مطالعه مقدماتى اکولوژيک توزيع و پراکنش دوزيستان و خزندگان جزيره صورت پذيرفت.
اين مطالعه طى سال‌هاى 82-81 با همکارى پروفسور پاپنفوس (Prof. Papenfus) از دانشگاه برکلى آمريکا در سراسر جزيره انجام و نمونه‌هاى جمع‌آورى شده بر اساس خصوصيات مورفولوژيک، مورفومتريک و مريسيتک شناسايى و کليه نمونه‌ها با فرمالين تثبيت(FIX) شده و در الکل در محل موزه قشم نگهدارى مى‌شوند.
نتايج مطالعه نشان داد که نمونه‌هاى جمع‌آورى شده متعلق به 10 خانواده:
1) Bufonidae 2) Agamidae 3) Lacertidae 4) Gekkonidae
5) Scincidae 6) Varanidae 7) Colubridae 8) Viperidae
9) Cheloniidae 10) Hydrophiidae
اين 10 خانواده شامل 22 جنس و 26 گونه هستند. يک گونه وزغ، 16 گونه سوسمار، 6 گونه مار (4 گونه سمى و 2 گونه غيررسمى) و 3 گونه لاک‌پشت دريايى تاکنون در جزيره شناسايى شده‌اند. نتايج مهم اين پژوهش که از لحاظ پراکنش دوزيستان و خزندگان در ايران حائز اهميت است بدين شرح است:
1 ـ گزارش تمامى گونه‌ها به جزء دو گونه سوسمار Pristurus rupestris و Acanthodactylus micripholis از جزيره براى اولين بار است.
2 ـ گزارش گونه Ophiomorus از جزيره قشم به عنوان دومين گزارش اين گونه از ايران است.
3 ـ شناسايى گونه Lepidochelys olivacea از جزيره قشم براى اولين بار از خليج فارس گزارش گرديده است.
فهرست گونه‌هاى شناسايى شده در قشم:
نام فارسى نام انگليسى نام علمى
وزغ بلوچى Baluchestan coastal toad Bufo olivaceus
لاک‌پشت سبز Green turtle Chelonia mydas japonica
لاک‌پشت منقار عقابى Hawksbill turtle Eretmochelys imbricata bissa
لاک‌پشت زيتونى ريدلى Olive ridley turtle Lepidochelys olivacea
آگاماى وزغى خاکسترى Grey toad Agama Pherinocephalus Scutellatus
آگاماى چابک Brilliant Agama Trapelus agilis
گکوى زگيلدار بلوچى Baluch rock Gecko Bunopus tuberculats
گکوى دم زبر Keeled rock Gecko Cyrtopodion Scubrum
گکوى شکم زرد Yellow-bellid house Gecko Hemidactylus Flaviviridis
گکوى ايرانى Persian Gecko Hemidactylus Persicus
گکوى ترکى Turkish warty Gecko Hemidactylus turcicus
گکوى سنگلاخ بلانفورد Pristurus rupestris
سوسمار پاشرابه‌ى بلانفورد Acanthodactylus blanfordi
سوسمار پاشرابه‌ى ايرانى Persian fringe
Acanthodactylus micropholis
دايناسورهاى کوچک قشم:
پروفسور تئودور پاپنفوس، متخصص خزندگان و استاد دانشگاه برکلى کاليفرنيا، هر سال به مدت يک ماه براى مطالعه در مورد خزندگان ايران به کشور ما مسافرت مى‌کند. او عضو ارشد مرکز مطالعات خزندگان جهان است و از چند دهه سابقه کار و پژوهش در اين زمينه برخوردار است.
آقاى تئودور پاپنفوس در آخرين مسافرت خود به ايران (سال 1382) دو روز ميهمان سازمان منطقه آزاد قشم بود و طى آن از مناطقپارک ملى شهاب، باغ گياهشناسى قشم و حاشيه جنگل حرا بازديد نمود. خزندگانى که توسط اين متخصص برجسته در جزيره قشم شناسايى شد، عباتند از:
– Bunopus tuberculatus
– Hemidactylus turcicus
– Ophiomorus tridactylus
– Trapelsu agilis
– Acanthodactylus
– Pristurus rupetris
علاوه بر خزندگان جزيره قشم، در جزه هنگام نيز خزنده بزرگ و سنگين وزن Uromastyx aegyptius به تعداد فراوان مشاهده شد.
گونهOphiomorus از جنس خزندگانى است که در شنزارهاى ايران به سر مى‌برد. اين خزنده در اعماق شن‌هاى روان زندگى، حرکت و تغذيه مى‌کند. شب‌ها که شن‌هاى روى تپه‌ها خنک‌تر مى‌شوند به سطح شنزار مى‌آيد و البته به ندرت ديده مى‌شود.
جمعيت اين خزنده که به دليل شکل بدن توانايى شنا کردن درون تپه‌هاى شن را دارد در قشم بسيار زياد است. مشاهده اين خزنده در جزيره باعث تعجب آقاى پاپن فوس شد. اين خزنده پيش از اين در هيچ جزيره‌اى در جهان ديده نشده بود. حضور اين خزنده در جزيره قشم دليل روشنى است بر اينکه در دوره‌هاى گذشته زمين‌شناسى، قشم به سرزمين اصلى ايران متصل بوده است.
مشاهده انواع بسيار جالب خزنده با جمعيت قابل توجه در جزيره قشم موجب حيرت پرفسور پاپنفوس شد. به همين روى، علاقه وافرى براى همکارى‌هاى علمى با منطقه آزاد قشم ابراز داشتند و به همين دليل در مورد نحوه همکارى و زمينه‌هاى مختلف کار توافق اوليه صورت گرفت.
نکته ديگر آنکه قرار است پروفسور آندرسون استاد دانشگاه برکلى و رئيس انجمن خزنده‌شناسى جهان به ايران بيايد. پروفسور آندرسون دو سال قبل کتاب جامع خزندگان ايران را با بيش از 190 عکس رنگى در 450 صفحه به چاپ رسانده است.
پرندگان قشم
بارزترين پديده طبيعى قشم گوناگونى پرندگان آن است. از ميليون‌ها سال پيش به اين سو حدود چهارميليون پرنده مهاجر به‌طور منظم در فصل‌هاى مختلف سال، به خليج فارس همانند يک زيستگاه ويژه، پناه مى‌آورند.
غنى‌ترين اکوسيستم در جزيره قشم که همه ويژگى‌هاى يک زيستگاه بيولوژيکى کامل را دارد، در شمال غربى جزيره واقع شده است. اين منطقه بخشى از مجمع‌الجزاير هميشه سرسبز جنگل‌هاى مانگرو در تنگه خواران است که بر اساس کنوانسيون رامسر، در فهرست مناطق حفاظت شده بين‌المللى به ثبت رسيده است. در اين مکان، بيشترين تعداد پرندگان و متنوع‌ترين گونه‌ها ديده مى‌شود.
به‌طور کلى، در گشت و گذارى چند روزه در جزيره قشم به آسانى مى‌توان تا 100 گونه از پرندگان آن را مشاهده کرد.
جنگل دريايى حرا در قشم شرايطى ويژه و بس مناسب براى آشيانه‌سازى و تغذيه ميليون‌ها پرنده فراهم آورده است. گسترده اين جنگل که روزانه دو بار هنگام مد دريا در آب فرو مى‌رود، شامل توده‌هاى انبوه از گونه درخت Avicennia marina است. اين درخت يکى از 65 گونه شناخته شده مانگرو است که توانسته خود را با آب شور دريا تطبيق دهد و به خوبى در آن رشد کند. سرشاخه درختان حرا اغلب توسط اهالى بومى، به منظور تغذيه دام، مورد استفاده قرار مى‌گيرد.
در منطقه خليج فارس افزون بر 300 گونه پرنده شناسايى و به ثبت رسيده که در فصل‌هاى مختلف سال مى‌توان حدود 150 گونه از آنها را پيرامون جزيره قشم و در لابه‌لاى درختان حرا مشاهده کرد. برخى از اين گونه‌ها در فصل‌هاى پاييز و بهار، در مسير مهاجرت خود از افريقاى جنوبى و شرقى به سوى اوراسيا و سيبرى، جزيره قشم را به عنوان توقفگاهى براى تجديد قوا برمى‌گزينند و بعضى گونه‌ها نيز براى زمستان گذرانى به اين جزيره مهاجرت مى‌کنند.
پرندگان ساکن اين جزيره را مى‌توان در سراسر سال در مناطق بين جزر و مدى، سواحل صخره‌اى مرجانى، صخره‌هاى ساحلى، پهنه‌هاى گلى و در لابه‌لاى درختان حرا مشاهده کرد. اين آشيانه‌هاى اکولوژيکى سرشار از مواد غذايى هستند که هنوز دست‌نخورده باقى مانده‌اند و همچنين زيستگاه مناسبى را براى آشيانه‌سازى پرندگانى به وجود آورده‌اند که به تابستان‌هاى گرم عادت دارند.
برخى از پرندگان جزيره قشم عبارتند از:
پليکان پا خاکسترى، باکلان، حواصيل خاکسترى، اگرت کوچک، اگرت ساحلى، اگرت سفيد، حواصيل شب، حواصيل هندى، کفچه نوک، فلامينگو، عقاب ماهيگير، کرکس، جيرفتى، هوبره، سليم خرچنگ‌خوار، صدف‌خوار، ديدومک، تله نوک پهن، کاکايى سر سياه، کاکايى پشت سياه، پرستو دريايى دودى، پرستو دريايى کاکلى کوچک، پرستو دريايى معمولى، پرستو دريايى کاکلى، سبز قباى هندى، زنبور خانگى کوچک، دم جنبانک ابلق، دم جنبانک کله زرد، ميوه‌خور، بلبل خرما، سنگ چشم کله سرخ، سوسک چيفچاف، سوسک جنبان، سوک سرسياه، طرقه بنفش، طرقه کوهى، چکچک بيابانى، شهدخور، زرد پر مزرعه، سهره خاکي.
برخلاف بسيارى از پرندگان شکارى که از منابع گوناگون تغذيه مى‌کنند، عقاب ماهيگير منحصراً صياد ماهى است. اين پرنده بر فراز درياها و درياچه‌ها پرواز مى‌کند و در آسمان دور مى‌زند. پس از پيدا کردن طعمه، از ارتفاع پرواز خود مى‌کاهد و در فاصله تقريباً سى مترى آب دريا به پرواز و دور زدن ادامه مى‌دهد. سپس با سرعت بسيار زياد به سوى طعمه فرود مى‌آيد و درحالى‌که نوک بال‌هاى بلندش به عقب خم شده است شيرجه‌اى برق‌آسا مى‌زند و غذاى خود را از درون آب صيد مى‌کند. ماهى‌ها احتمالاً تا آخرين لحظه‌هاى حمله متوجه نزديک شدن صياد خود نمى‌شوند.
پاهاى عقاب ماهيگير بلند و آبى رنگ و ران‌هايش فاقد پرهاى بلند و انبوه است. اين پاها به پنجه‌هاى بسيار قوى ختم مى‌شوند. در نوک انگشتان بلند و قدرتمند اين عقاب چنگال سياه، بلند و تيز قرار دارد. عقاب ماهيگير با اين پنجه‌هاى کاملاً مناسب است که ماهى صيد مى‌کند.
در هنگام شيرجه زدن، ابتدا پنجه‌ها و پاهاى عقاب وارد آب مى‌شوند و مقدارى آب به اطراف پخش مى‌شوند. گاهى همه بدن عقاب نيز به زير آب مى‌رود. در صورت موفق شدن به صيد، عقاب ماهيگير در حالى‌که ماهى را با هر دو پنجه در امتداد بدن نگه داشته است به سمت ساحل پرواز مى‌کند و در نقطه مناسبى از ساحل مى‌نشيند و به خوردن آب مى‌پردازد.
در صورتى‌که ماهى صيد شده بزرگ باشد و با تکان‌هاى شديد بدن خود پرواز را براى عقاب مشکل کند، عقاب ماهيگير در حال پرواز با نوک قوى خود به بخش‌هايى از سر ماهى زخم‌هاى اساسى وارد مى‌کند.
براى کاستن از مزاحمت جانورانى مانند روباه و کاکايى، عقاب ماهيگير محل خوردن ماهى را به دقت انتخاب مى‌کند. او اغلب در نوک صخره‌ها و سنگ‌هاى محصور در آبهاى دريا مى‌نشيند.
رنگ بدن عقاب ماهيگير به شکلى است که در کار صيد کاملاً مؤثر و مفيد است. پرهاى زيرين بدن عقاب در حال پرواز به رنگ سفيد متمايل به آبى آسمان است. در زير بال‌ها نوار خاکسترى باريکى ديده مى‌شود. پشت بدن و بال‌ها کاملاً تيره رنگ است. نوار سياهى از نوک تا پس سر عقاب ماهيگير کشيده شده که از روى چشم‌ها نيز گذشته است. با اين ويژگى‌ها به آسانى مى‌توان عقاب ماهيگير را شناخت و از عقاب‌هاى ديگر تشخيص داد.
عقاب ماهيگير در نوک صخره‌ها و مکان‌هايى که دور از دسترس جانوران گوشت‌خوار است لانه مى‌سازد. لانه اين عقاب بسيار بزرگ است و از سر شاخه درختان و درختچه‌ها ساخته مى‌شود. قطر لانه عقاب اغلب بيشتر از يک متر است. گاهى سه و به ندرت چهار جوجه در يک لانه مشاهده شده‌اند ولى اغلب يک يا دو جوجه در هر لانه بزرگ مى‌شوند. اشتها و رشد جوجه‌ها بسيار زياد است. عقاب ماهيگير براى سير کردن جوجه‌ها مجبور است به‌طور مداوم ماهى صيد کند. بنابراين، لانه اين عقاب اغلب در نزديکى دريا ديده مى‌شود.
در تمام سواحل صخره‌اى جزيره قشم و همچنين در سراسر جنگل‌هاى دريايى حرا مى‌توان عقاب ماهيگير را به آسانى ديد.
تعداد عقاب‌هاى ماهيگير در قشم بيش از هر نقطه‌اى در ايران است.
عقاب ماهيگير در تمام فصول سال در قشم حضور دارد
لاک پشت- گلخورک
شناکنان به ساحل نزديک مى‌شود که سال‌ها پيش همان‌جا متولد شده بود شب که مى‌شود، جسم سنگين خود را بر روى ماسه‌هاى ساحل به پيش مى‌کشد محلى مناسب مى‌بايد به کمک دست‌ها و پاهاى کوتاه و باله مانند خود، به زحمت زياد گودالى مى‌سازد، بيش از صد تخم مى‌گذارد، روى آنها را دوباره مى‌پوشاند و هنوز هوا تاريک است که فارغ، به آغوش دريا باز مى‌گردد.
جزيره قشم به دليل داشتن سواحل شنى و ماسه‌اى مناسب، همواره در فصل بهار لاک‌پشت‌هاى دريايى بسيارى را براى تخم‌گذارى به سوى خود مى‌کشاند. ساحل شيب دراز در آبهاى جنوبى قشم، از جمله مکان‌هاى مناسب براى تخم‌گذارى لاک‌پشت‌هاى بزرگ پيکر دريايى است.
در شب‌هاى مهتاب که نور نقره‌گون ماه، همه سواحل قشم را روشن مى‌کند، تماشاى جانورى با پيکرى سنگين و شکلى غريب، که از دريايى مواج و پرشکوه بيرون مى‌آيد. بيشتر به يک افسانه مى‌ماند تا واقعيت.
حفر گودالى به عمق بيش از نيم متر به کمک باله‌ها، پر کردن گودال با ده‌ها و گاه بيش از صد تخم در کمتر از نيم ساعت، تلاش در مخفى کردن لانه و راه پيمودن جانورى به آن سنگينى به کمک باله، به راستى تماشايى است و تجربه‌اى که اگر بارها تکرار شود نيز باز اعجاب‌انگيز است. اين رويداد به يادماندنى بارها و بارها در سواحل جنوبى قشم، به ويژه در خليج‌هاى دور افتاده اتفاق مى‌افتد.
از ميان هشت گونه لاک‌پشت دريايى شناسايى شده در آبهاى جهان، پنج‌گونه به پهنه‌هاى آبى خليج فارس و درياى عمان وارد مى‌شوند: لاک‌پشت سبز، لاک‌پشت عقابى، لاک‌پشت چرمى، لاک‌پشت سرخ و لاک‌پشت رايدلي.
پاکى آب، ورود رودخانه‌هاى متعدد، عمق مناسب و غنى بودن حيات گياهى و جانورى در آبهاى کشور ما بيش از آبهاى ساحل جنوبى اين دريا است و به همين دليل آبهاى شمال خليج فارس براى زندگى لاک‌پشت‌ها به مراتب بهتر و مناسب‌تر است. از ميان پنج گونه لاک‌پشت ديده شده در اين دريا، دو گونه لاک‌پشت سبز و لاک‌پشت عقابى در سواحل ايران بر روى سواحل شنى و ماسه‌هاى نرم با شيب ملايم تخم‌گذارى مى‌کنند.
سواحل بکر جنوبى جزيره‌ى قشم که شيب ملايمى دارند، محل تخم‌گذارى لاک‌پشت‌هاى دريايى هستند. لاک‌پشت‌ها حداقل دو متر و حداکثر 50 متر براى تخم‌گذارى از دريا فاصله مى‌گيرند. همه لاک‌پشت‌ها، شب‌هاى براى تخم‌گذارى به ساحل مى‌آيند. در موارد استثنايى نيز لاک‌پشت‌هايى در حال تخم‌گذارى در روز مشاهده شده‌اند.
لاک‌پشت‌هاى عقابى به ساحل مى‌آيند، اغلب پس از آنکه مسافتى در ساحل جلو مى‌روند، کيفيت ماسه را بررسى مى‌کنند و چنانچه آن را مناسب تشخيص ندهند بدون تخم‌گذارى به دريا باز مى‌گردند.
تعداد تخم‌هاى گذاشته شده در چاله‌ها از 40 تا 150 عدد در نوسان است. وزن تخم لاک‌پشت‌هاى عقابى از 26 تا 31 گرم، قطر آن حدود 43 ميلى‌متر و حجم تخم‌ها نيز حدود 25 تا 30 سانتى‌متر مکعب است.
تخريب سواحل ماسه‌اى و برداشت شن و ماسه از آنها، توسعه فيزيکى و ساخت و ساز در سواحل، توسعه راه‌هاى ساحلى و آلودگى نفتى از جمله عواملى است که مکان‌هاى مناسب تخم‌گذارى لاک‌پشت‌ها را به مرور از بين مى‌برد و سبب کاهش نسل اين آبزيان مى‌شود.
خوردن گوش لاک‌پشت در ايران عموميت ندارد اما اعتقاد نادرست به ارزش زياد غذايى و دارويى تخم اين آبزى در ميان برخى افراد، نسل آنها را به شدت تهديد مى‌کند. از ديگر دشمنان لاک‌پشت‌ها که علاقه زيادى به تخم آنها دارد، سگ، روباه و خدنگ است. روباه و سگ با استفاده از قدرت بويايى خود به آسانى محل تخم‌گذارى لاک‌پشت‌ها را تشخيص مى‌دهند و تخم‌ها را از حفره‌ها بيرون مى‌آورند.
تخم‌گذارى لاک‌پشت‌هاى عقابى در سواحل قشم از نيمه دوم اسفند آغاز مى‌شود و حداکثر تا پايان ارديبهشت ادامه مى‌يابد. پس از آن، بين 45 تا 60 روز طول مى‌کشد تا بچه لاک‌پشت‌ها سر از تخم بيرون آورند. دماى کم يا زياد، بر خروج ديرهنگام يا زودهنگام بچه لاک‌پشت‌ها از تخم و همچنين تعيين جنسيت آنها تأثير مى‌گذارد. هر اندازه دماى محيط تخم‌ها بيشتر باشد بچه‌هاى زودتر از ماسه‌هاى سر بيرون مى‌آورند و جنس آنها نيز ماده خواهد شد. اما کاهش دما تأثير معکوس در اين فرايند دارد. طولانى بودن زمان تخم‌گذارى لاک‌پشت‌ها موجب ايجاد تعادل ميان تعداد نر و ماده‌ها مى‌شود.
بيرون آمدن بچه لاک‌پشت‌ها از زير ماسه‌ها ديدنى و شگفت‌انگيز است. ابتدا يک بچه لاک‌پشت دماغ کوچک و سياه خود را از ميان دانه‌هاى ماسه بيرون مى‌آورد. کمى آرام مى‌گيرد و بدون کمترين جنبش و حرکت، مى‌ماند. پس از آن سر بچه لاک‌پشت‌ها تا زير چشم‌ها از ماسه بيرون مى‌آيد، مثل اينکه اطراف را مى‌پايد و بررسى مى‌کند. دقايقى طولانى ممکن است در همين حالت بماند. بدون اينکه کوچک‌ترين حرکتى داشته باشد. گاهى در اين فاصله يک دو بچه لاک‌پشت ديگر نيز سر از ماسه‌ها درمى‌آورند. ممکن است چند بچه لاک‌پشت در کنار هم دقايق متمادى در حالى‌که فقط سرهايشان از ماسه بيرون آمده همچنان بى‌حرکت باقى بمانند. سرانجام زمانى که يک يا چند لاک‌پشت به حرکت درمى‌آيند مثل اينکه حرکت سطح ناگهان باعث جنبش لايه‌هاى زير شده باشد، ده‌ها بچه لاک‌پشت به يکباره با هم به سطح مى‌آيند. در اين حالت مانند آن است که چشمه‌اى مى‌جوشد بچه لاک‌پشت‌ها در هم مى‌لولند و با عجله بيرون مى‌آيند و بلافاصله به سمت دريا به راه مى‌افتند. اين نوزادان را تنها درکى غريزى و حسى به سوى دريا مى‌کشاند و اين آغاز راهى دشوار همراه با خطرهاى بسيار براى آنهاست.
گلخورک
ماهى‌هاى خشک: گلخورک‌ها، که ماهيان خزنده نيز ناميده مى‌شوند، از گونه‌هاى آشنا و دائمى زيستگاه‌هاى مانگرو (حرا) در جزيره قشم به شمار مى‌روند.
گلخورک‌ها در دالان‌ها و حفره‌هايى که در گل و لاى محل رويش درختان حرا به وجود مى‌آيند زندگى مى‌کنند و در هر دو حالت جزر و مد دريا فعال هستند و جزء معدود ماهيان‌اند که بيشتر اوقات خود را خارج از آب مى‌گذرانند.
گلخورک‌ها با ايحاد حرفه در بستر جنگل‌هاى حرا موجب رسيدن اکسيژن به ريشه‌هاى فرو رفته در گل و لاى محل رويش حرا و ادامه حيات آنها مى‌شوند.
گلخورک‌ها از سخت‌پوستان ريز يا بقاياى گياهى و آبزيان کوچک تغذيه مى‌کنند و خود نيز در چرخه حيات غذاى بسيارى از پرندگان آبزى، انواع ماهيان جنگل‌هاى حرا در جزيره قشم هستند. وجود گلخورک‌ها در کنار ده‌ها نوع پرنده و ماهيان ريز و درشت باعث ايجاد نظمى دلپذير در چرخه زنجيره غذايى موجودات جنگل‌هاى حرا شده و علاقه‌مندان بسيارى را براى تماشاى اعجاز طبيعت در جنگل‌هاى دريايى حرا به سوى خود مى‌خوانند.
ماهى هاى زينتى آب هاى اطراف قشم
ماهى‌هاى زينتى (Ornamental fishes) به دليل رنگ‌هاى زيبا و خيره‌کننده و يا شکل‌هاى عجيب آنها مورد توجه قرار گرفته‌اند. اين ماهيان به دو دسته اصلى ماهى‌هاى آب شيرين و ماهى‌هاى آب شور (دريايى) تقيسيم مى‌شوند. اگرچه حجم اصلى تجارت ماهيان زينتى در دنيا به ماهى‌هاى زينتى آب شيرين اختصاص دارد، اما فعاليت بر روى ماهيان زينتى دريايى (آب شور) نيز امروزه در جهان بسيار گسترش يافته و به رغم حجم اندک داراى ارزش بسيار و قابل توجه است. اين امر به خاطر زيبايى و تنوع رنگ‌هاى جذاب اين گونه ماهيان است
ماهى‌هاى زينتى آب شور به دليل همجوارى مرجان‌ها و صخره‌هاى مرجانى، به ماهى‌هاى مرجانى (Coral Reef fishes) نيز معروف هستند. در کشور ما نيز اين ماهى‌ها در اطراف صخره‌هاى مرجانى و پيرامون جزاير مرجانى خليج فارس وجود دارند.
ـ ماهى‌هاى زينتى دريايى: امروز آکواريوم‌هاى دريايى بسيار متداول گشته‌اند. نگهدارى ماهى‌هاى صخره‌هاى مرجانى در آکواريوم که روزگارى غيرممکن مى‌نمود اکنون با پيشرفت تکنولوژى و دست‌يابى به زيست‌شناسى و فناورى نگهدارى اين ماهيان، با ساخت نمک‌هاى مصنوعى دريا و ساير نهاده‌ها روند سريع‌ترى پيدا کرده است به نحوى که در کشورهاى پيشرفته، بسيارى از آنها مورد تکثير و پرورش قرار گرفته‌اند. از طرفى، وجود ماهى‌هاى زيبا در صخره‌هاى مرجانى و آسان شدن ورود انسان به محل زيست طبيعى اين مخلوقات زيبا باعث جذب هزاران توريست از سراسر دنيا براى ديدن صخره‌هاى مرجانى و موجودات ساکن آنها گشته است به‌طورى که سالانه هزاران نفر تنها براى ديدن جزاير و صخره‌هاى زيباى مرجانى کشور مالديو (که به آکواريوم جهان معروف شده) به آنجا سفر مى‌کنند و اين کشور فقط از طريق جذب توريست درآمد فراوانى کسب مى‌نمايد.
نخستين چيزى که در يک نگاه به آبسنگ‌هاى مرجانى توجه هر بيننده‌اى را به خود جلب مى‌کند شفافيت آب و تنوع و تراکم موجودات آبزى اين مناطق است. براى مثال در آبسنگ‌هاى بزرگ مرجانى استراليا (Grate Barrier Reef) بيش از دوهزار گونه از انواع آبزيان در آن زندگى مى‌کنند (Dakin- 1995).
ماهى‌هاى زينتى مرجانى به منظور کسب حداکثر و مناسب‌ترين فضاى اطراف خود از لحاظ شکل رنگ و رفتار به‌گونه‌اى تکامل يافته‌اند که توانايى زندگى در نواحى مختلف مرجانى را پيدا کرده‌اند. آنها براى زنده ماندن به انواع خاصى از غذاها وابستگى پيدا کرده‌اند و براى به دست آوردن آن روش‌ها و ترفند‌هاى ويژه خود را دارند. رقابت بر سر کسب غذا و فضا هميشه در چنين محيط فشرده‌اى در جريان است. اين رقابت شامل تمامى موجودات صخره مرجانى مى‌شود و از مرجان‌ها تا ماهى‌ها همگى در پى حفظ و گسترش قلمرو و فضاى بيشتراند. همين امر باعث به وجود آمدن همزيستى و همسفرگى‌هاى بسيار جالب در بين موجودات صخره مرجانى شده به نحوى که دو موجود براى بقا در دريا به طرز عجيبى به يکديگر وابسته گشته‌اند. از اين ميان، همبستگى شقايق‌هاى دريايى و دلقک ماهيان بسيار مورد توجه قرار گرفته و هميشه از آن به عنوان زيباترين نوع اين همزيستى‌ها ياد مى‌کنند به نحوى که ماهى دلقک از شقايق دريايى به شدت پاسدارى مى‌کند و مزاحمان را از آن دور مى‌نمايد.
ماهى‌هاى مرجانى نيز از صخره‌ها و مرجان‌ها حفاظت مى‌کنند و به محض نزديک شدن ماهى‌ها مزاحم و يا هم‌نوعان خود، آنها را به شدت مورد حمله قرار مى‌دهند چرا که آنجا چراگاه و محل تخم‌ريزى آنهاست. طراوت و زنده بودن يک صخره مرجانى در گرو چرخه اکوسيستم آن است و به محض اختلاف در اين اکوسيستم شاهد از بين رفتن و کم شدن گونه‌ها و در نهايت مرگ صخره مرجانى خواهيم بود.
ـ ماهى‌هاى زينتى خليج فارس: در جنوب کشور عزيزمان در محدوده 24 تا 30 درجه عرض جغرافيايى شمال سواحل زيباى خليج فارس واقع شده است. اين خليج وضعيت نيمه بسته‌اى دارد و از بخش جنوب شرقى از طريق تنگه هرمز که يک گذرگاه استراتژيک است به درياى عمان و اقيانوس هند و آبهاى آزاد متصل شده است. خليج فارس به دليل قرار گرفتن در عرض‌هاى زير استوايى، يک زيست کاملاً مخصوص به خود را دارد و به واسطه ارتباط با اقيانوس هند، زيست‌بوم آن تا حدى شبيه مناطق ياد شده است و به علت داشتن اکوسيستم‌هاى مرجانى و ماهى‌هاى خاص آن جزء مناطق مرجانى جهان محسوب مى‌شود.
آبسنگ‌هاى مرجانى خليج فارس با توجه به غناى اکولوژيکى مهم‌ترين منطقه زيست ماهى‌هاى زينتى دريايى منطقه هستند. اگرچه به نظر مى‌رسد که مرجان‌ها به‌طور معمول نبايد در ماوراى عرض جغرافيايى 5/23 درجه استوا وجود داشته باشند. ولى با توجه به فاصله از خط استوا و قرار گرفتن در عرض‌هاى زير استوايى (ساب تروپيکال) و داشتن آب و هوايى معتدل گرم اين خليج مثال بارزى از انطباق موجودات دريايى به شمار مى‌رود.
در خليج فارس تراکم آبسنگ‌هاى در اطراف جزاير مرجانى مشاهده مى‌شود اگرچه آبسنگ‌هاى حاشيه‌اى در نوار ساحلى نيز به‌صورت پراکنده ديده مى‌شوند، وجود چنين آب و هواى خاصى باعث شده که مرجان‌ها و ماهى‌ها و ساير موجودات دريايى با توجه به تغييرات دائم آب و هواى منطقه داراى دامنه تحمل زيادى نسبت به ساير مناطق گرمسيرى باشند. به همين دليل، اغلب ماهى‌هاى زينتى منطقه خليج فارس بسيار مقاوم به تغييرات دمايى و فيزيکوشيمياى آب هستند.